ROZWÓJ EMOCJONALNY DZIECKA
2–3 lata
- Dziecko staje się powoli świadome siebie, bardziej samodzielne, słyszymy często: ,,Ja sama" , ,,Ja sam”.
- Dziecko walczy o swoje, jest nieustępliwe, rzadko idzie na kompromis.
- Zakazy rodzica powodują często wybuchy złości – tak dziecko walczy o swoją niezależność.
- Następuje tak zwany ,,bunt dwulatka”. Nie jest niczym złym – to kolejny, naturalny i potrzebny etap rozwoju malucha. W tym wieku dziecko jest buntownicze, mało elastyczne, trudno przystosowuje się do zmian, niecierpliwie czeka na swoją kolej i nie ustępuje innym, chce dominować, wydawać polecenia, rządzić.
- Jeśli to możliwe, daj dziecku wybór, pozwól zdecydować, uprzedzaj, co może za chwilę się stać, planuj z wyprzedzeniem, angażuj w czynności domowe.
3 lata
- Po burzliwym okresie dostrzega się większy spokój u dziecka, częściej się na coś godzi, zaczyna się dzielić z innymi, lubi współpracować z rodzicami.
- Dzięki temu, że jest sprawniejszy fizycznie, niektóre czynności nie wywołują już u niego złości.
- Dziecko nabywa umiejętności komunikacyjne, a dzięki temu lepiej wyraża swoje potrzeby, emocje i uczucia.
- Obserwuje się u dzieci mniejsze poczucia bezpieczeństwa. Przejawia się to np. lękiem podczas zasypiania lub przed rozstaniem z rodzicami. Dzieci mogą w tym czasie prosić o pomoc w czynnościach, które już opanowały, np. jedzenie, ubieranie. To sposób na zapewnienie sobie bliskości z rodzicem i wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa.
- W tym okresie dziecko ma silną potrzebę rozładowania emocji za pomocą znanych mu sposobów, np. obgryzanie paznokci, dłubanie w nosie, mruganie, ssanie kciuka, gryzienie rękawa bluzki, drapanie się.
- Trzylatek jest wrażliwy na ,,zaśmianie się" – traktuje to jako śmianie się z niego, traci poczucie bezpieczeństwa.
4 lata
- Czterolatek jest ruchliwy – biega, krzyczy, kopie, uderza, skacze.
- Buzują jego emocje. Towarzyszy mu dużo złości, szybko wybucha, powoli wraca do równowagi.
- W jego słowniku mogą pojawić się przekleństwa oraz wiele własnych tworów. Jest niebezpiecznie szczery w wypowiedziach: ,,jesteś głupia" , ,,śmierdzisz" , ,,nie kocham cię”. Takie komunikaty są reakcją na silne emocje, z którymi czterolatek nie potrafi sobie jeszcze poradzić.
- Jest pewny siebie, przekonany o swojej ,,najlepszości" i nieomylności.
- Często stawia opór dorosłym, nie zgadza się, odmawia, neguje to, co mówią inni, dyskutuje, potrafi także prowokować.
- Lubi mieć własny plan, swoje zasady, reguły, inne od tych powszechnie ustalonych.
- Bardzo trudno znosi porażkę, obraża się, wpada w złość.
- Następuje silny rozwój wyobraźni, potrzeba tworzenia, wymyślania postaci, odgrywania scenek.
- Rozwija umiejętność koncentracji na wykonywanym zadaniu, częściej kończy rozpoczętą pracę.
5 lat
- Pięciolatek potrafi wyciszyć emocje, odzyskać równowagę, spokój podczas rozmowy i zabawy.
- Mama jest ponownie w centrum uwagi – dziecko zabiega o jej uwagę, stara się ją zadowolić, sprawić radość, np. wykonuje dużo rysunków, prac dla mamy.
- Zmianę dostrzega się pod koniec 5.roku życia – pojawia się kolejny okres nierównowagi, dziecko chce być najważniejsze, najbardziej kochane, mieć wszystko i to jak najwięcej.
- Mama staje się obiektem, na który dziecko kieruje wszystkie swoje najtrudniejsze emocje.
- Tak samo jak w wieku niespełna 3 lat, dziecko nie uznaje sprzeciwu, dominuje, ma być tak, jak ono chce.
- Pojawiają się trudności w podejmowaniu decyzji, dokonywaniu wyboru. Zazwyczaj dlatego, że pod koniec 5.roku życia dziecko nie potrafi wybrać ważniejszej dla siebie opcji.
- Pięciolatek nie akceptuje krytyki, ciężko ją znosi, reagując nieprzyjemnymi emocjami.
- Potrzebuje być stale chwalony, jest niezwykle ciekawy nowości, chłonie wiedzę.
- W grze potrafi oszukiwać. Podobnie, by coś zyskać.
6 lat
- Dziecko nadal jest mało elastyczne, niechętnie dostosowuje się do kogoś, raczej wymaga, by inni dostosowali się do niego.
- Sześciolatek nie lubi wykonywać poleceń, odmawia lub bardzo przeciąga wykonanie pracy w czasie, przy czym gotowy jest do długich dyskusji, aby postawić na swoim.
- Dziecko nadal jest mało odporne na porażkę i krytykę, mocno to przeżywa, a jednocześnie ma silną potrzebę rywalizacji i współzawodnictwa.
- Coraz częściej skłonne jest do kłamstwa, by nie zostać winnym czy uniknąć kłopotów.
- Motywacją sześciolatka do dalszej pracy są głównie pochwały dorosłych.
- Jest chwiejny emocjonalnie – od śmiechu potrafi przejść do płaczu lub złości.
- Słabo hamuje emocje. Samokontrola zaczyna się kształtować dopiero pod koniec 6.roku życia.
- Ten okres charakteryzuje się też egocentryzmem – ,,każdy ma lubić to, co ja" , ,,moje jest najlepsze”.
W tym wieku pojawia się dużo lęków wywołanych przez:
- różne bodźce dźwiękowe (sześciolatki często pytają ,,co tak słychać?” , ,, co to było?”);
- twory wyobraźni (duchy, czarownice, smoki);
- pojawia się też lęk przestrzeni i obawa przed zgubieniem się;
- strach przed żywiołami (szczególnie wiatrem, wodą, grzmotami);
- lęk o mamę (obawa, że coś jej się stanie);
- lęk przed samotnością (np. podczas zabawy w pokoju);
- strach przed śmiercią (głównie rodziców).
Na każdym etapie rozwoju dziecka można wyszczególnić zachowania charakterystyczne, które mogą, ale nie muszą, pojawić się u Państwa dzieci. Każde dziecko rozwija się indywidualnie